Secesja jako styl w architekturze i wnętrzach

Secesja to intrygujący styl, wyłamujący z ówczesnych trendów i normalizacji. Sztuka i styl secesji ponadto pojawiła się jednocześnie w kilku różnych krajach – niezwykle charakterystyczna i z własną duszą. Secesja w architekturze i sztuce to również falista linia czy inspiracja naturą. Występujący styl Art Nouveau fascynuje swoją  dekoracyjnością we wnętrzach kamienic i mieszkań oraz rozpoznawalna na całym świecie grafika. 

U schyłku XIX wieku coraz więcej artystów i architektów czuło potrzebę zmiany, wyrwania się z obecnie panujących zasad w sztuce. Ówczesnym projektantom nie podobały się już formy klasycystyczne, barokowe, renesansowe czy nawet wywodzący się jeszcze z czasów średniowiecza – gotyckie. 

„Nie ma dnia, byśmy nie słyszeli apelu do naszych angielskich architektów, aby zachowali oryginalność i stworzyli nowy styl…”

John Ruskin – znany brytyjski krytyk sztuki

Początki sztuki secesji

Termin secesja określa międzynarodowy nurt w sztuce, który to rozpowszechnił się na terenie Europy w XIX i XX wieku. Sama nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa “secessio” oznaczającego w wolnym tłumaczeniu “oddzielenie” bądź “odłączenie”. 

Choć secesja, dość podobna w swoim wyrazie, rozwinęła się jednocześnie w wielu krajach, przyjęła ona różne nazwy. Tak na przykład we Francji oraz Anglii zwana była Art Nouveau (Sztuka Nowa), w Niemczech była określana nazwą Jugendstil (Styl Młodości). W Austrii był to Sezession, czyli właśnie Styl Secesji, za to w Hiszpanii krył się pod nazwą Modernismo (Modernizm), a we Włoszech był to Styl Kwiatowy, tak więc Stile Floreale. W naszym kraju – Polsce, odnajdziemy secesje najczęściej pod nazwą Młodej Polski właśnie. 

Cel jaki przyświecał artystom, architektom i kreatorom tego okresu to stworzenie jednolitego oraz nowoczesnego stylu, który zrywałby z powszechnie uznawanym akademickim historycyzmem. Głównym założeniem było objęcie stylem secesji wszystkich dziedzin sztuki. Dlatego też Art Nouveau nie sprowadzał się tylko do twórczości malarzy ale także do architektury, rzeźby i sztuk stosowanych. Dla rozjaśnienia Wam, Drodzy Czytelnicy terminu, do sztuk stosowanych zaliczamy: tkactwo, meblarstwo, szkło, ceramikę, metaloplastykę, jubilerstwo, introligatorstwo, witraż, mozaikę i drukarstwo. 

Secesja to tak naprawdę wielki nowatorski bunt przeciw naśladowaniu stylów poprzednich epok, a także poszukiwanie nowych form odpowiadających współczesności. Artyści, architekci i rzemieślnicy dążyli do przepojenia pięknem codziennego życia człowieka. Skutkiem tego było zniesienie granic między “sztuką czystą” a “sztuką stosowaną”. Nadrzędną wartością w architekturze oraz ogólnej sztuce secesji była funkcjonalność.

Architekci w nurcie sztuki secesji

Pomimo odejścia od tradycji, dawnej sztuki oraz kanonów, architekci secesji w XIX i XX wieku stosowali konstrukcje wywodzące się z budowli przykładowo z XIII wieku. Były to często szkieletowe inspiracje gotyckich kościołów. Jednak w przeciwieństwie do średniowiecznych ideałów, materiał jaki stosowano to stal lub żelazo – znacznie tańsze i wygodniejsze budulce. Dodatkowo pełniły one również funkcję dekoracyjną, co doskonale możemy zaobserwować na widocznych przykładach architektury.

Charakterystyczną cechą secesji nie tylko w architekturze, ale również w ogólnej sztuce jest asymetrycznie falująca linia, o ruchliwym i pełnym energii zakończeniu. Może to być linia odznaczająca się elegancją i gracją, czasem bywa sucha i cienka, czasem giętka i mięsista. Możemy zauważyć tu jednak pewną inspirację. Zdecydowanie nawiązuje ona do japońskich drzeworytów, ale i również ornamentów rokokowych. Secesja to przede wszystkim sztuka dekoracyjna. Dekoracja jest na ogół żywa, niespokojna, a zarazem zrównoważona, dynamiczna i statyczna.

Ornamentyka występująca w stylu secesji

W ornamentyce secesyjnej dominują motywy inspirowane otaczającą nas naturą. Artyści jednak nie stawiali sobie za główny cel dokładnego, wręcz identycznego odtworzenia motywu. Chodziło o wywołanie tak zwanego „dodatkowego wrażenia” poprzez ich stylizację. Do najbardziej popularnych motywów możemy bez dwóch zdań zaliczyć: motyw kobiety – melancholijnej, o wpół przymkniętych oczach i niezwykle zmysłowych, pełnych, całuśnych ustach, wąskich ramionach i niezwykle smukłej “talii osy”. Kolejny motyw to kwiaty: przykładowo lilia, słonecznik, nasturcja, irys, mlecz, bratek bądź idealna róża. Kolejnym przykładem ornamentyki są oczywiście często widywane zwierzęta i ptaki. Dlatego też warto wspomnieć o charakterystycznych, często stosowanych przez artystów bądź architektów gatunkach. Są to na przykład pawie, bądź też majestatyczne łabędzie.

Roślinność spotykana w secesyjnym wzornictwie to szeroka gama fauny i flory morskiej. Najczęściej są to wodorosty, ośmiornice, meduzy, węgorze bądź ważki. 

Co również istotne dla architektury, to fakt, że dominującymi barwami secesji są kolory pastelowe, głównie biel.

Ważną inspiracją oraz głównymi prekursorami secesji są: drzeworyty japońskie, rokoko, twórczość Williama Blake’a, gotyk. Także warto wspomnieć o ruchu Sztuki i Rzemiosła (zwanej Arts and Crafts) zapoczątkowanym przez Williama Morrisa.

źródła zdjęć: epodreczniki.pl , viva-elmundo.blogspot.com, niezalezna.pl, lisak.net.pl, arts-i-design.blogspot.com, uopera.com